به نقل از «ایران اکونومیست»

باغی که مشهدالرضا شد!

تاریخ انتشار: ۶ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۰۹۷۲۸۸

باغ «حمید بن قحطبه» حاکم و والی خراسان در روستای «سناباد» حالا خیلی وقت است که نامش «مشهدالرضا» است و این باغ کوچک امروز، پایتخت معنوی ایران است و روزهای پرغرور و یا پرچالش زیادی را به خودش دیده است.

حرم امام رضا (ع) که به حریم رضوی نیز شناخته می‌شود، برای شیعیان و همین‌طور اهل سنت به عنوان یک زیارتگاه و کانون معنوی همیشه حائز اهمیت بوده‌ است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند! اما این حرم مطهر از سال ۲۰۳ هجری قمری تا امروز دستخوش تخریب، بازسازی و رویدادهای متعددی شده است.

از وضعیت حرم مطهر تا پیش از دوره سامانیان اطلاعاتی در دست نیست و صرفا گمانه زنی می‌شود که پیش از اسلام در این منطقه، آتشکده‌ای وجود داشته‌است که گنبدی بر فراز آن بوده‌است اما دوره دیلیمیان به نوعی دوره رونق حرم محسوب می‌شود. در زمان «عضدالدوله دیلمی» بود که بقعه تعمیر و تا حد زیادی به تزئینات متنوع آراسته شد. اطراف باغ «حُمید بن قحطبه» خانه‌های مسکونی ساخته شد و دژ مستحکمی هم  آن را محافظت می‌کرد. درست در این روزگار بود که زیارت حرم امام رضا(ع) رواج بیشتری میان مسلمانان پیدا کرد.

وقتی حرم ویران و زیارت ممنوع شد

اما در دوره «غزنویان» همه چیز فرق کرد. «سبکتین» پادشاه متعصب غزنوی که در سال‌های۳۸۷ تا ۳۶۶ قمری در منطقه حکمرانی می‌کرد، حرم مطهرامام رضا (ع) را ویران و زیارت آن حضرت را ممنوع کرد. با این حال محمود غزنوی، قبه را که به‌ دست پدرش تخریب شده‌ بود، از نو ساخت و بنایی زیبا بر روی آن برپا کرد. امیران غزنوی هرکدام قدم‌هایی برای بازسازی حرم رضوی برداشتند و باعث شدند در برهه‌ای مشهد رونق بگیرد.

پس از آن سلجوقیان روی کار آمدند و در قرن‌های ششم و هفتم تعمیرات و خدمات زیادی در آنچه امروز «روضه منوره» نامیده می‌شود، انجام دادند. سلطان سنجر سلجوقی پس از مرمت بنا، گنبدی با آجرهای زرد رنگ بر روی بقعه‌ حرم مطهر بنا کرد. پس از مدتی گنبد را با کاشی‌های ممتاز زرین‌فام مزین و مناره‌ای کنار آن ساخت. گفته می‌شود که این کاشی‌ها هنوز در حرم موجود هستند.

چه کسی حرم را مزین به کاشی زرین‌فام کرد؟

به عقیده برخی از کارشناسان، در عصر خوارزمشاهیان نیز بازسازی زیادی در حرم امام رضا(ع) صورت گرفت و مقدار زیادی از کاشی‌های زرین‌فام و سنجری حرم، متعلق به این دوران است.  دو کتیبه مربوط به دوران خوارزمشاهیان بر دیوار شمالی گنبدخانه به نام «صفه شاه‌طهماسبی» جای دارند. علاوه بر این در ضلع شمالی رواق دارالحفاظ، کتیبه‌ای با کاشی ممتاز مربوط به همین دوره وجود دارد. دو محراب از کاشی یکپارچه نیز که در گذشته داخل حرم نصب شده‌بودند و اکنون در موزه جای دارند از کارهای هنری همین دوران است.  محراب جنوب‌غربی و در طلای جنوبی گنبدخانه نیز متعلق به این دوره تاریخی است.

با اینکه حمله مغول‌ها کشتار و غارت مردم شهر را در پی داشت اما حرم خسارت زیادی ندید؛ زیرا کتیبه‌های سال ۶۱۲ هجری قمری که قبل از این حمله نصب شده بوده هنوز برجاست. با این حال فرسودگی‌ها و احیانا خرابی‌ها و خسارات واردشده به حرم در دوره حکومت ایلخانیان بازسازی شد.

ناصرالدین‌شاه و طلاکاری ایوان غربی

قاجاریان نیز سهم بسزایی در توسعه حرم داشتند. در عهد فتحعلی شاه رواق دارالضیافه و سومین ضریح حرم احداث شدند. بنای صحن آزادی (صحن نو) نیز در سال ۱۲۳۳ به فرمان ناصرالدین شاه ساخته و ایوان غربی آن طلاکاری شد. همچنین احداث رواق دارالسعاده در محوطه بین صحن آزادی و رواق گنبد حاتم‌خانی در سال ۱۲۵۱  در این دوره انجام شد.

ناصرالدین‌شاه نیز در زمان حکومتش دستور داد که ایوان ناصری و سقف مقرنس آن را با خشت‌های طلا بپوشانند. کمی بعد در دوران حکومت مظفرالدین شاه، دو صحن عتیق و جدید مرمت شدند. پس از آن و در پی وقایع انقلاب مشروطه در ایران، ارتش شوروی تزاری به حرم امام رضا(ع) حمله برد و آن را گلوله‌باران کرد. در پی این حملات، گنبد و بخش‌هایی از حرم آسیب دید که با فعالیت‌های حسین میرزا نیرالدوله و کمک نیکوکاران، خرابی‌های تصحیح شدند.

در سال ۱۳۰۷ ه‌جری شمسی حریم امام ضا (ع) بار دیگر دستخوش تعمیرات اساسی شد و فلکه‌ای به شعاع ۱۸۰ متر از نوک گنبد و به پهنای ۳۰ سانتی‌متر بر گرد حرم تأسیس شد. کمی بعد نیز ساختمان‌های موزه، کتابخانه و تالار تشریفات نیز به حرم اضافه شد.

پهلوی‌ها چه کردند؟

در سال ۱۳۵۳ خشت‌های طلایی گنبد را که شفافیت خود را از دست داده‌ بود، برداشتند و پس از رنگ‌آمیزی مجدد با آب طلا، در جای خود قرار دادند. در دوران پهلوی، ضریح نیز مرمت شد. همچنین با توسعه حرم، سقف فرسوده مسجد بالاسر با سقفی جدید و بتنی جابجا شد و این سقف از نو کاشی‌کاری و تزئین شد. حرم از ضلع شمالی نیز گسترش یافت و به «دارالشکر» متصل شد. در طرح توسعه حرم در این دوران، ساختمان‌های جدیدی به آستان اضافه شد و ساختمان موزه تأسیس شد. همچنین در فضای مشهد نیز تغییراتی همچون تعریض خیابان‌ها رخ داد. دیواره قدیمی حرم در سمت بالاسر که ضخامتی به مقیاس ۲٫۹۰ داشت و وزن گنبد بر روی آن قرار گرفته بود، تخریب شد و به جای آن پایه‌هایی بتنی جایگزین شد. بر همین اساس قسمت بالاسر گسترش و فضای حرم توسعه یافت.

از وقایع ایام پایانی حکومت پهلوی، مسئله تیراندازی مأموران ساواک به چند فراری در آبان ۱۳۵۷ بود که بر اثر آن چند گلوله به توحیدخانه و دیواره‌های کفشداری گنبد «اللهوردی‌خان» اصابت کرد. مأموران همچنین در حرم گاز اشک‌آور پرتاب کردند و سرآخر موفق به دستگیری فراریان نشدند. در نهایت استاندار خراسان در رادیو مشهد، از مردم عذرخواهی کرد و مردم نیز به نشانه اعتراض، راهپیمایی برگزار کردند.

حرم پس از انقلاب اسلامی

پس از انقلاب اسلامی ایران طرح توسعه حرم دنبال شد و گسترش زیادی پیدا کرد. در این دوره، طلای گنبد که بر اثر زمان ساییده شده بود با طلای جدید جایگزین شد و گزارش این تعویض در لوحه‌ای نوشته و بر گنبد نصب شد. از دیگر اقدامات صورت گرفته در این دوره، ساخت رواق دارالولایه، صحن قدس، یک ایوان جدید، سقاخانه، صحن جمهوری اسلامی، دو گلدسته در پشت درهای شمالی و جنوبی، بست شیخ بهایی، کتابخانه جدید، دانشگاه علوم رضوی و توسعه فلکه حرم و اجرای زیرگذر در زیر حرم است.

 صحن جامع رضوی، رواق‌های دارالولایه، دارالهدایه، دارالرحمه و دارالاجابه از رواق‌های ساخته شده در این دوران است در سال ۱۳۵۸ رواق پشت سر توسعه پیدا کرد و فضاهای پیش رو و پایین پا تعریض شدند. در این دوره چند بست همچون بست شیخ طبرسی و ساختمان‌های مختلفی چون ساختمان دانشگاه علوم اسلامی تأسیس شدند. در این دوره صحن عتیق به صحن انقلاب و صحن موزه به صحن امام خمینی(ره) تغییر نام پیدا کردند.

 در سال ۱۳۵۹ فضای داخلی بنای حرم توسعه یافت و ایستایی گنبد افزایش پیدا کرد و درهای ورودی به بنای حرم در سمت پیش‌رو و پایین پای مدفن، گشایش یافت آخرین ضریح نصب شده بر روی قبر علی بن موسی الرضا، ضریح مشهور به ضریح آفتاب است که در اسفند ۱۳۷۹ نصب شد.

صحن جمهوری اسلامی، پیامبر اعظم(ص)، هدایت، کوثر و رواق امام خمینی  (ره) در این دوره ساخته شد و مساحت  حرم از ۱۲ هکتار در دوره‌های گذشته به ۷۰ هکتار تا سال ۱۳۹۲ رسید.

  منبع: خبرگزاری ایسنا

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: حرم امام رضا توسعه حرم بر روی نصب شد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۰۹۷۲۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رزمایش جهادی بسیجیان مخابرات گلستان بمنظور بازسازی شبکه مخابراتی گنبد کاووس

به گزارش جام جم آنلاین از گرگان  ، شبکه مخابراتی شهرستان  گنبد با حضور تیمهای تخصصی مخابرات از سراسراستان ، در یک عملیات بسیجی ، جهادی بطور کلی ترمیم و بازسازی شد.
دکتر غلامعلی شهمرادی  که در مراسم آغاز این حرکت جهادی سخن می گفت :هدف از اجرای این عملیات را رفع مشکلات شبکه که باعث اختلال در ارتباط مخابراتی می شد دانست و افزود: ابعاد مختلف ضرورت ارتباطات بر همه مردم ومسئولین تبیین شده و مخابرات در بحث ایجاد امنیت ، ارتقاء سلامت و آموزش نقش بی بدیلی داشته است .
وی گفت درخصوص نقش مخابرات در تامین  امنیت همانطور که حوزه های امنیتی ونظارتی واقف هستند میتوان ایجاد چتر امنیتی قوی در نقاط مرزی را ذکر کرد و در این مورد با استفاده از فناوری های روز دنیا بر بستر زیرساختهای ایجاد شده توسط مخابرات فعالیتهای ارزنده ای صورت می گیرد .  
مدیر مخابرات منطقه گلستان اولویت مخابرات در حال حاضر را توسعه شبکه فیبرنوری دانست وگفت : رویکردی متناسب با فناوریهای کاربردی و به روز در حوزه ارتباطات ومخابرات تعریف شده که زیرساخت آن توسعه فیبرنوری بوده و مخابرات بعنوان متولی تامین ارتباطات در این بخش فعالیت های مستمر و جدی را در سالهای اخیر به انجام رسانده و ادامه دارد . 
وی افزود : طی دوسال اخیر سرمایه گذاری های زیادی در توسعه فیبرنوری در جای جای استان صورت گرفته که منجر به اتصل همه شهرستانهای به فیبرنوری شده و ما این توسعه را تداوم می دهیم در واقع گسترش در همه جغرافیای استان شامل همه شهرستان ها وروستاها می باشد که قریب 500 روستا از 1000 روستا متصل به فیبرنوری هستند ودراین شاخص جزء مخابراتهای برتر محسوب می شویم . 
مدیر مخابرات منطقه گلستان  با اشاره به شعار سال 1403  که افزایش تولید با مشارکت مردم است ، نقش حوزه مخابرات  وارتباطات را در  اقتصاد دانش بنیان و اقتصاد دیجیتال وهر اتفاقی که در بحث تولید وتوسعه بیفتند بسیار مهم توصیف کرد. 
وی یکی از کارهای بسیار مهم در مخابرات را نگهدای وپشتیبانی شبکه دانست وگفت : ما در حفظ شبکه ونگهداری با مشکلات زیادی مواجهه هستیم وفرسودگی شبکه هزینه های مخابرات را چندین برابر کرده است اما خدمت رسانی به مردم از اولویت های ما بوده که با تامین ملزومات و فعالیت شبانه روزی بهترین خدمات را ارائه خواهیم داد .  
دکتر غلامعلی شهمرادی عملیات جهادی را یک ابتکار و فعالیت نوآورانه قلمداد کرد و گفت : این حرکت ارزنده در مخابرات منطقه گلستان برای اولین بار در کشور از سال گذشته شروع شده و پنجمین مرحله آن درشهرستان گنبد به سرانجام رسیده است .
وی از کارشناسان متخصص ،  اعضای پایگاه بسیج شهید قندی مخابرات منطقه گلستان ، بسیج ادارات وفرمانداری قدردانی کرد و گفت : این عملیات با حضور وتلاش کارشناسان متخصص و ماهر مخابرات در قالب تیم های مختلف انجام شده و شبکه مخابراتی شهرستان گنبد در مدت یک روز بازسازی شد.
 مدیر مخابرات منطقه گستان گفت : این فعالیت جهادی در تمامی شهرستانها انجام خواهد شد و بزودی شاهد شبکه مخابراتی با کیفیت تر از قبل بوده که خدمات و سرویسهای مخابراتی مد نظر مشتریان بر روی بستر ایجاد شده در اختیار آنان قرار خواهد گرفت .